Algemene beschouwingen 10 juli 2024

Voorzitter,
Als bijna laatste aan de beurt. We hebben al veel bijdragen gehoord. Mooie woorden, slimme vragen en rake opmerkingen. Dat iedereen vanuit de eigen visie het beste met Groningen voor heeft; dat merken we en dat geloven we. Er zijn verschillen, maar wij strijden met elkaar uiteindelijk voor hetzelfde.

Ruimte en water
We beginnen met ruimte en water. Vooral wat water betreft moeten we zeker in de toekomst rekening houden met excessen: natte perioden afgewisseld met extreme droogte. Gingen we er altijd van uit dat bij enorme regenval water snel afgevoerd moet worden, nu moeten we rekening houden dat we het niet zoute water moeten opvangen en bewaren. En dat kost ruimte. Wij zijn nieuwsgierig hoe het college dit ziet en gaat inpassen?

Energie
Wij vinden al jaren dat Groningen is misbruikt, uitgemolken. Nu de gaskraan uiteindelijk in beton wordt gegoten zal hieraan een einde komen. De belofte: schadeherstel en versterking klaar in 2028. Wij zullen ons aandeel in het Nederlandse energiesysteem gaan leveren, maar beslist niet meer. Maximaal de 5.7TwH ( zelfs 6.3Twh) uit de RES 1 en 2. En er moeten zaken als werkgelegenheid en een passende en vergelijkbare infrastructuur als in de rest van Nederland voor terugkomen. Er zijn beloften gedaan aan Groningen. Het College zal zich meer dan tot het uiterste moeten inspannen om deze Haagse beloften gestand te laten doen. Het lijkt nodig. Wat zijn de gedachten van het college hierover en hoe zal deze extreem belangrijke lobby gevoerd worden?

Mijnbouw
We kennen in Groningen de zogenoemde omgevingswaarden, een vergelijking van gebieden op kernwaarden. Hoe kijkt het college aan tegen deze kernwaarden? Zijn alle voor Groningen belangrijke waarden hier voldoende in vertegenwoordigd, in juiste balans en zijn deze goed om Groningen met de rest van Nederland te kunnen vergelijken?
Groningen kent, zoals eerder genoemd een uitbuitingsgeschiedenis op het gebied van mijnbouw zoals ook het oosten en zuiden van Nederland dat kent.  Denk ook aan zout. Gas en zoet hebben sporen in ons landschap achtergelaten. Dit heeft ook consequenties gehad op onze inwoners, fysiek en psychisch, op onze woningen en onze gebouwen en op onze monumenten. En niet te vergeten onze kinderen. Zij dragen een verleden met zich mee dankzij een foutief Haags beleid. 
Daarom wil de PvhN naast alle aanpak binnen het gasdossier een apart protocol   voor onze jongere jeugd. Kan het college hieraan werken?

Zonneladder
Hoe staat het met de samenwerking met LTO noord inzake verduurzaming agrarische daken in combinatie met asbest en met name het toepassen van de zonneladder. Wat is er tot nu wel gezamenlijk bereikt? Het kostte moeite de PvhN zonneladdermotie aan te laten nemen, maar dat is gelukt. Dat moet in de uitwerking duidelijk zijn. Hoe kijkt het college hiernaar?

Gasloos
De hinderapp wordt in meerdere gemeenten gebruikt. Hulde. In 2025 zal wat ons betreft dit in alle Groningse gemeenten moeten kunnen. Gaat dit lukken, college?
Tenslotte de zonnepanelen. In 2014 met veel bombarie aangekondigd en daarna veel navolging: Groningen moest massaal aan de zonnepanelen. Om gasloos te worden. Huizen herbouwd met nul op de meter en voorzien van veel, heel veel zonnepanelen en warmtepompen. Ook vanuit de provincie werd op vervanging van gas door panelen aangedrongen. Nu lijkt het er op dat er gestraft gaat worden voor het volgen van een overheidsadvies. Wij vragen het college alles, werkelijk alles in het werk zetten om dat te voorkomen. En als dat betekent grootschalig batterijopslag en/of een eigen energiemaatschappij dan moet dat. 

Landelijk gebied
Het Nationaal Programma Landelijk Gebied richt zich op blijvende oplossingen voor opgaves als natuurherstel (waaronder stikstofreductie), waterkwaliteit en het klimaat.
Op dit moment weten we eigenlijk niet waar we aan toe zijn. De nieuwe regering lijkt veel te veranderen en eerder beschikbaar gesteld geld komt waarschijnlijk niet. En dat was al te weinig. Wij vragen ons college om tijdig, adequaat en volledig te informeren in helderheid en duidelijkheid naar onze inwoners en ons en laat bovenal inwonerparticipatie de leidraad zijn.

Openbaar vervoer
Reizen van A naar B mag in de provincie geen groot probleem zijn. Ook de kleine kernen moeten met openbaar vervoer bereikbaar zijn. Maar ook bushaltes moeten makkelijk bereikbaar zijn. 
In het hoofdlijnenakkoord van onze nieuwe regering is gesproken over het platteland dat beter en makkelijker bereikbaar moet worden. 
Kan het college op basis van die belofte samen met het OV bureau een klantvriendelijker OV bereikbaarheidsplan maken?
Primaire levensbehoeften moeten makkelijk, snel en goed bereikbaar zijn met OV. 

Economie
Dat er krapte op de arbeidsmarkt is, is een landelijk probleem.  Oorzaak: vergrijzing, de onderkant van de arbeidsmarkt die steeds verder op afstand raakt en de te laag opgeleide beroepsbevolking. Aan de laatste 2 wordt hard gewerkt met de provincie als aanjager, facilitator en verbinder. Wordt deze rol volgens het college voldoende ingevuld?
Over vrijetijdseconomie. De provincie Groningen is mooi, vlak, overzichtelijk en behoudens enorme wind- en zonneparken nog best geschikt voor recreatie. Wij willen een uitgebreid recreatieplan voor Groningen, Niet een horizonstip, maar de weg er naar toe. Wat denkt het college?

Geheimhouding
We kunnen niet om het Rodin debacle heen. Rodin failliet, vele miljoenen provinciegeld down the drain. Hoe heeft het zo ver kunnen komen, college? Een erfenis van de vorige twee Colleges. Maar, was het provinciaal toezicht wel voldoende? Wij rekenen dit debacle dit College niet aan, maar er moet nu wel snel wat opgelost worden. En dat lijkt nu eindelijk te gebeuren. 
Dat wat we willen weten over Rodin ligt ter inzage en ter geheimhouding in de Statenkast. 
We mogen het inzien, niet kopiëren, niet fotograferen en het er niet over hebben. Niet met de fractiegenoten, noch met statenleden onderling. Taboe. De PvhN is het hier niet mee eens en heeft bewust deze stukken ook niet bekeken. 
Geheim voor onbepaalde tijd en onbespreekbaar misschien voor altijd, dus kunnen wij als toezichthoudende Staten ook helemaal niets. Wanneer het over personen gaat en het mensen in problemen kan brengen, dan vinden wij geheimhouding logisch, maar oude bedrijfsinformatie, oude aanbestedingen en dergelijke, dat is onwerkbaar. Zeker in het geval Rodin dat nota bene nu failliet is, niet meer bestaat en is nu nog geheim. Provinciaal toezicht is een taak van de Staten.

Daarom de volgende motie. MOTIE HOUDBAARHEID GEHEIMHOUDING

Cultuur
2023 was het post coronajaar en dat zorgde voor meer bezoekers aan musea en andere culturele voorstellingen en evenementen. De energiecrisis zorgde voor een nieuwe financiële uitdaging. Kwetsbare organisaties konden hun hoofd maar moeilijk boven water houden. Om die reden heeft de provincie aanvullende financiële ondersteuning geboden aan alle meerjarig gesubsidieerde culturele instellingen. De PvhN juicht dit toe en wil een vervolg in 2025 en ook daarna. Gaat dat er komen? 
Dankzij een noordelijke lobby is er een motie in de 2e kamer aangenomen waardoor er een betere regionale spreiding van voorstellingen gaat plaatsvinden. Er is voor de regio ook meer geld beschikbaar. Daar staat de PvhN uiteraard juichend achter. Er is een Proeftuin Nieuw Publiek gestart, waarmee nieuwe bezoekers naar cultuur zullen worden getrokken. Wij zijn nieuwsgierig naar de wijze waarop dit gaat gebeuren en verwachten tussentijds rapportage van de resultaten.

Gezondheid
Ook het verbeteren van de leefbaarheid van alle inwoners van Groningen verdient in 2025 en de jaren daarna aandacht. Zo worden op het thema gezondheid en leefbaarheid stappen gezet. De PvhN vraagt zich hierbij wel altijd af: wat merken inwoners hiervan en wie en wat wil je bereiken en wie – achteraf- heb je hiermee bereikt? Kan het college hierop antwoorden?

Sport
Sport en gezondheid zijn sterk met elkaar verbonden. Sport moet van jongs af aan gestimuleerd worden. Daarom hoort deze vorm van gezondheidszorg bovenaan op de voornemens te staan voor 2025. Goede sportfaciliteiten zijn een voorwaarde. Sporthallen waar mensen hun sport kunnen beoefenen ook. Zwemmen hoort daar wat de PvhN zeker ook bij. 
Nu veel zwembaden het moeilijk hebben lijkt het moment gekomen om te zorgen dat elke gemeente tenminste 1 zwembad heeft waar de jeugd kan leren zwemmen. Dat is bewegen met een veiligheid aspect. En of dat nu schoolzwemmen is of een andere wijze, met minder zwembaden wordt er meer gezwommen in open water, kanalen en meren met minder toezicht. Dat is link. Wij hebben hier ook eerder om gevraagd en de gedeputeerde beloofde dit te onderzoeken. Hoe staat het daarmee? Kunnen we iets verwachten?

Vandaar voorzitter, de volgende MOTIE  (SCHOOL)ZWEMMEN en in het verlengde van Sport en Bewegen de MOTIE KARDINGE.

Woningen
Mooi in een tijd van woningnood, meer woondeals. Maar wat als gemeenten geen geld hebben om nieuwe bouwlocaties te ontwikkelen, zoals nu in het Westerkwartier dreigt te gebeuren. Er moeten plannen komen om dat scenario te voorkomen. Wat gaat het college doen?

Kerntaken
Tenslotte voorzitter, het zal de toehoorder opvallen dat de Provincie veel taken heeft ook als er taken worden doorgeschoven naar onze inmiddels gegroeide gemeenten en ook omdat er weer nieuwe bijkomen. Maar, wat zijn nu eigenlijk precies onze provinciale kerntaken? Daarom heeft de Partij voor het Noorden enige jaren geleden met steun van anderen al eens gepleit voor een kerntaken onderzoek. De volgende motie zal gedeputeerde Schmaal herkennen.

MOTIE KERNTAKEN 

Zoals u ziet heeft de Partij voor het Noorden 4 moties ingediend, die alle, na toezeggingen van de betreffende Gedeputeerde, werden ingetrokken. 
Gedeputeerde Staten gaat bezig met het vaststellen van kerntaken, wettelijke taken en overige taken.
Gedeputeerde Staten is in gesprek met de gemeenten Groningen en Tynaarlo en de provincie Drenthe, om een oplossing voor Kardinge te zoeken.
De motie schoolzwemmen werd als zeer sympathiek aangemerkt, maar er is eerder dit jaar in de Tweede Kamer een motie aangenomen om schoolzwemmen weer in te voeren, dus we wachten die ontwikkelingen af. 
Over de motie Geheimhouding vertelde Commissaris der Koning Rene Paas dat dit een motie is die er toe doet. Er zijn in het verleden namelijk afspraken gemaakt om de geheimhoudingslijst periodiek te checken en te bepalen wat geheim moet blijven en wat niet. GS heeft verzuimd dit uit te voeren en gaat dit het komende half jaar oppakken. Over de 4 moties hoefde derhalve niet meer te worden gestemd.